In een vorig artikel hebben we het gehad over Artificiële Intelligentie (AI) en contracten. AI speelt een rol in drie verschillende gebieden als het om contracten gaat: 1. nazicht van contracten, 2. contractbeheer en -automatisering, en 3. slimme contracten (‘smart contracts’). Ofschoon slimme contracten geautomatiseerde contracten zijn, onderscheiden ze zich van andere geautomatiseerde contracten door het gebruik van Blockchain-technologie.

Wat zijn slimme contracten? Laten we elementen uit de definities van Tech Republic en Investopedia combineren om een volledige definitie te krijgen: een slim contract is een op software gebaseerd contract tussen een koper en een verkoper. De software automatiseert de bedrijfsprocessen en de voorwaarden voor de uitvoering van het contract. De code die in het contract is geprogrammeerd maakt het contract zelf-uitvoerbaar, zodat er actie wordt ondernomen wanneer een specifieke voorwaarde binnen het contract wordt geactiveerd. De code en de daarin opgenomen afspraken zijn bewaard in een gedistribueerd, gedecentraliseerd Blockchain netwerk. Slimme contracten maken het mogelijk om betrouwbare transacties en overeenkomsten uit te voeren tussen verschillende, anonieme partijen zonder de noodzaak van een centrale autoriteit, rechtssysteem of extern handhavingsmechanisme. Ze maken transacties traceerbaar, transparant en onomkeerbaar. Omdat het slimme contract software is die in staat is om zowel bedrijfsprocessen als de uitvoering van een contract te automatiseren, is er geen behoefte aan toezicht door managers of tussenpersonen.

Laten we een voorbeeld geven: A is een leverancier van producten voor B. Elke maand plaatst B een bestelling bij A. Het is zinvol om dit proces te automatiseren. Het slimme contract bestaat uit software die bijvoorbeeld de code zou bevatten die zegt dat als een bestelling van B door A wordt ontvangen en B niet achterstallig is, dat die bestelling dan moet worden uitgevoerd. Nu, met slimme contracten worden deze transacties typisch geregistreerd in een gedistribueerd, gedecentraliseerd Blockchain netwerk van grootboeken. In een eerder artikel hebben we uitgelegd dat Blockchain een technologie is die transacties registreert in een grootboek, waarbij iedereen in het netwerk een kopie van dat grootboek heeft. Transacties worden versleuteld door middel van een sleutel die wordt berekend op basis van alle voorgaande transacties in het grootboek. In essentie, om een transactie te vervalsen, zou men dus alle registraties van alle transacties in alle grootboeken moeten vervalsen.

De voordelen van slimme contracten zijn duidelijk: het hele proces van transacties tussen partijen kan worden geautomatiseerd en door gebruik te maken van Blockchain-technologie beschikt men over een vrijwel onweerlegbaar bewijs van de transacties. Daar komt nog bij dat de programmeercode doorgaans minder dubbelzinnig is dan traditionele contracten, zodat de kans op geschillen over de interpretatie van slimme contracten kleiner is.

Het gebruik van slimme contracten zal naar verwachting snel groeien. Een onderzoek in Forbes Magazine voorspelt dat in 2022 25% van alle bedrijven er gebruik van zal maken. In principe kan men in nagenoeg elke markt waar Blockchaintechnologie nuttig is, verwachten dat slimme contracten ook nuttig zullen zijn.  Slimme contracten kunnen ook de perfecte aanvulling zijn op E.D.I. Op dit moment worden er al slimme contractapplicaties gebruikt in – of ontwikkeld voor – bevoorradingsketens en logistiek, in financiën en beleggingen, vastgoed, beheer en exploitatie, gezondheidszorg, verzekeringen, enz.

Toch moet men zich bewust zijn van de beperkingen van slimme contracten. Er zijn immers een aantal juridische overwegingen waarmee rekening moet worden gehouden. De naam ‘slimme contracten’ is misleidend omdat het niet echt om contracten gaat, maar om software. Er kunnen juridische problemen rijzen m.b.t.:

  • De wilsovereenstemming (aanbod en aanvaarding): is er überhaupt een bindend contract, als er geen menselijke interactie of supervisie is en de transactie volledig automatisch wordt uitgevoerd?
  • De bewijskracht: slimme contracten zijn geen schriftelijk bewijs van overeengekomen rechten en verplichtingen, omdat ze slechts een deel van de rechten en verplichtingen omvatten die verband houden met de contractuele prestaties.
  • Jurisdictie: is het bevoegdheidsgebied duidelijk afgebakend in geval van een conflict of geschil?
  • Geschillenbeslechting: bestaan er mechanismen voor geschillenbeslechting?

Bij het werken met slimme contracten is het daarom een goed idee om eerst tot een kaderovereenkomst te komen waarin deze kwesties aan de orde komen. En die kaderovereenkomsten worden bij voorkeur nog steeds door advocaten geschreven.

 

Bronnen: